Ruimte

Voor twee piano

Annelies Rhebergen

Voorwoord

In de zomer van 2004 werkte ik gedurende een week met een euritmiste aan mijn pianostuk ”Facetten”. Met de bewegingskunst euritmie wordt het wezen van een muziekstuk zichtbaar gemaakt door middel van bewegingen.
Tijdens dat samenwerken leerde ik, dat euritmisten een ”Grundübung” hebben, die zij gebruiken ter voorbereiding op de bewegingen voor een muziekstuk. Deze vooroefening bestaat uit de intervallen b1- c1 - e1. Toen ik dit voor het eerst hoorde werd ik diep getroffen door de klanken van deze intervallen en wist ik meteen dat ik er ”iets” mee zou gaan doen.

In oktober van hetzelfde jaar had ik een gesprek met Irene Russo (pianiste) en Jeroen van Veen (pianist en producer). Hierin werd ook de vraag gesteld, of ik muziek geschreven had voor twee piano’s.
Onmiddellijk moest ik aan de vooroefening als thema denken. ”Waarom zal ik het niet uitwerken voor twee piano’s”, kwam er in mij op. Vanaf dat moment richtte ik mij op een compositie voor twee piano’s. Vaak nam ik de gezichten van Irene en Jeroen voor me en dat gaf inspiratie.
Ik draag dit stuk daarom graag aan hen op.

Bij het componeren verbind ik mij dagelijks met klanken. Dat is de kern van mijn werkwijze. En ik stel mijzelf steeds de vraag: ”Wat speelt er zich af in de ruimten van tonen en intervallen?”. Vooreerst alleen maar dat. Uit ervaring weet ik, dat klanken zich dan als vanzelf aan mij voordoen en daar kan ik vervolgens op voortborduren.
In de vooroefening van euritmisten gaat het om de dalende septiem, de stijgende terts en de stijgende kwint.

Intervallen - tussenruimten - ruimte - de ruimte, hoe je het ook wilt noemen, ik heb ervaren dat er veel te beleven valt. Ik denk zelfs dat dit stuk nooit (!) af zal zijn. Ik heb het idee, dat je kunt blijven ontwikkelen in het luisteren, in het horen van klanken tussen de tonen.
Voor mij was het een goede oefening om het gehoor te scholen. Ik ondervond, dat behalve het luisteren van klanken met het uiterlijke gehoor, er ook een innerlijk luisteren en horen zich ontwikkelde. Dat voelt als een verrijking.

Niet onbelangrijk is de luisteraar. Hij is het klankbord! De manier waarop iemand luistert doet iets met de uitvoerder(s). Het stuk doet daarom ook een duidelijk appèl aan de luisteraars.
De reprises geven een herkansing in het hoor- en luisterproces van de uitvoerders en de luisteraars. Hierbij zou ik enige vrijheid willen aanbieden om deze wel of niet te spelen.
Als uitvoerder kun je het gevoel krijgen, dat je op dat moment alles al hebt gegeven wat er inzit. Ik laat dit daarom graag aan de uitvoerders over.

Het stuk moet aandachtig en indachtig gespeeld worden. Indachtig, omdat steeds in gedachten moet worden gehouden, dat het gaat om de drie tonen, b1- c1 - e1, en de intervallen dalende septiem, stijgende terts en stijgende kwint. In allerlei varianten.

Ik hoop dat de dynamiek en het licht die ik zelf hoor en de onmetelijke ruimte waarin klanken zich bevinden, zich steeds meer openbaren in dit pianostuk.
Annelies Rhebergen - Traanman

Over haar werk zegt de componiste:
”Eveneens componeer ik niet vanuit een gedicteerd schema, of een toonsoort of uit de dictatuur van maatstrepen. De klank is vrij en vindt haar eigen weg. Ik ben ervan overtuigd dat er overal muziek is, toon, trilling, klank. Als de dirigent een toon aangeeft, is het besef van de toon er al voordat deze gezongen wordt. Het gaat erom je hiervan bewust te worden. Ik heb vaak het gevoel dat we de materie - dat wat ingewikkeld en ingeklonken is - weer vrij moeten maken. Bij mij begint dat soms met een enkele toon, een interval, een idee. En dan ontwikkelt zich dat verder. Ik hoef bij wijze van spreken de muziek alleen maar op te schrijven. En als het stagneert, neem ik een pauze en laat het los. Later bevraag ik de compositie: Hoe wil je verder? Wat wil je dat ik doe? Soms zeg ik dat hardop, denk het dus niet alleen in mijn hoofd, maar spreek ik het luid uit. Als ik de vraag uitspreek, is het alsof de vraag duidelijker bestaat. Vervolgens wacht ik en sta open voor wat er komt.”

<a href=’http://home.planet.nl/~giele391/anneliesrhebergen.htm’ target=’_blank’>home.planet.nl/~giele391/anneliesrhebergen.htm</a>

[info voor de uitgever]

Ruimte

Voor twee piano

Annelies Rhebergen · alles van deze auteur

€ 18.00