winkelmandje De vrouw
Paracelsus
Paramiri liber quartus de matrice
en
De caduco matricis
Nee, Paracelsus was zeker geen vrouwenvriend, in de gebruikelijke zin van het woord. Zelf heeft hij nooit een vrouw of vriendin gehad. Daar had hij ook helemaal geen tijd voor. Bekend zijn zijn uitspraken waarin hij de draak steekt met de fijne doktersvrouwen in hun mooie kleertjes en met nul verstand. Minder bekend is misschien het feit dat hij, net als op zo veel andere gebieden, ook over het wezen van de vrouw zo zijn eigen gedachten heeft ontwikkeld, waar hij op een respectvolle, betrokken en welhaast poëtische manier over schrijft.
En hij laat het niet bij het schrijven: in zijn eigen versie van de eed van Hippocrates houdt hij eraan vast ”vrouwen zelf hulp te bieden” - wat beslist niet gebruikelijk was in zijn tijd.
De vrouw is voor Paracelsus een volledig eigen wereld. Naast de macrokosmos en de microkosmos, het universum en de mens (m/v), is er nog een derde wereld: de microkosma of matrix. ”De matrix is niet het orgaan dat onder in de buik ligt”, zegt hij ergens, en ”weet dat ik het over onzichtbare dingen heb”. Wanneer Paracelsus over de matrix spreekt, heeft hij het over het gehele wezen van de vrouw. Met haar eigen noden, haar eigen vreugden, haar eigen behoefden.
Het logisch gevolg voor de arts: voor de behandeling van vrouwen is een aparte tak van geneeskunst nodig. De vrouw moet vanuit haar eigen wereld worden behandeld, met 'vrouwelijke' middelen. Als een man en een vrouw dezelfde symptomen hebben, wil dat niet zeggen dat ze automatisch hetzelfde middel moeten krijgen, maar moet de oorsprong van de ziekte worden achterhaald. Want een vrouw kan wel degelijk door een man besmet worden met een 'mannelijke' ziekte, en in dat geval helpt een 'mannelijk' middel. Anders niet.
Hij schrijft niet alleen over de vrouw, hij spreekt haar ook direct aan: ”Dus, vrouwen, let op uzelf, kijk wat de aard van uw ziekten is. Ik zal hier slechts één ervan uitvoeriger beschrijven, namelijk de zwaarste en voor u de meest zorgwekkende. En dat doe ik niet alleen ten behoeve van de praktiserend arts, maar ook als een oproep aan uzelf, om u te doen beseffen dat u een dubbele microkosmos in u draagt, namelijk enerzijds het lichaam dat u met de mannen gemeen hebt, en daarnaast bent u de wereld waarin de mensen ontstaan. Deze wereld en haar ziekteaanvallen zijn het onderwerp van mijn beschrijving.”
In deze uitgave zijn de twee werken van Paracelsus opgenomen, beide ontstaan rond 1530, waarin hij een samenhangende uiteenzetting over zijn visie op het vrouwelijke geeft. Het eerste deel, ”De Matrix”, maakt deel uit van de bundel Opus Paramirum, waarin hij over de bouwstenen van het universum, sulfur, mercuur en sal, schrijft, vervolgens over de tartarische ziekten (allebei nog niet in het Nederlands uitgegeven) en ten slotte over de vrouw, waarmee hij een heel nieuw terrein betreedt: ”Met al wat ik tot nu toe over de aangelegenheden van de mensen heb verteld, is toch nog niet alles gezegd. Want als we de geneeskunst grondig onderzoeken, blijkt er naast alles wat reeds naar voren is gebracht, nog een andere theoretische filosofie en astronomie in de mens te bestaan. Deze gaat alleen over de matrix en betreft uitsluitend de vrouwen. Alleen om deze matrix en al wat daarmee samenhangt, is het me in dit boek te doen, en ik zal deze net zo beschrijven als de aangelegenheden van een mens worden beschreven. Weet dat ik het over onzichtbare dingen heb; want wie heeft dat wat ik in het onderstaande beschrijf, ooit in de anatomie van de matrix gezien?”
Het tweede gedeelte, over een vorm van vallende ziekte bij de vrouw, is het vervolg op een algemene verhandeling over epilepsie (ook nog niet vertaald). Hierbij gaat het om een concrete ziekte, hoewel ook hier algemene beschouwingen van filosofische, ethische en medische aard op de voorgrond staan.
Paracelsus vat zijn onderwerp, zoals altijd, nogal ruim op: ”U moet weten dat ik, wat mijn werk als schrijver betreft, door zal gaan de grote theorie uit te leggen, zoals ik begonnen ben, dus dat ik het niet zal laten en er niet mee op zal houden over filosofische en astronomische natuurgegevens te schrijven. Want deze geven een voorafspiegeling van de hele mens en leren hem te begrijpen.”
[De Woudezel, 2006]
De vrouw
Paracelsus · alles van deze auteur
€ 35.00
ISBN 9789080687547
