winkelmandje De vier elementen
De moeders van de wereld
Paracelsus
In de zesde eeuw voor Christus zochten tal van natuurfilosofen naar de ene oerstof waaruit de kosmos zou zijn ontstaan: het water (Thales), de lucht (Anaximenes), het vuur (Heraclitus). Empedocles was de eerste die vuur, water, lucht en aarde als gelijkwaardige basisstoffen naast elkaar stelde en daarmee de leer van de vier elementen grondvestte. Aristoteles bouwde deze verder uit en gaf er de vorm aan die tot in de tijd van Paracelsus en later van invloed zou zijn.
Ook Paracelsus houdt vast aan de vier elementen, echter niet aan de materialistische interpretatie daarvan die in zijn tijd gebruikelijk was geworden. De elementen zijn voor hem 'zielen' of 'geesten'. Het water dat we kunnen zien, is niet het element, maar slechts het lichaam ervan; de geest daarin is het eigenlijke element. En de elementen zijn moeders; ze brengen vruchten voort: de aarde het plantenrijk, het water het mineralenrijk, de lucht manna en dergelijke, de hemel sterren en planeten en alle meteorologische verschijnselen. Alles is een organisch gebeuren.
Naast, of dwars op de vierdeling is er een driegeleding: alles bestaat uit de drie oerkrachten of basisstoffen sulfur, mercuur en sal. Omdat de elementen en de oerkrachten nauw met elkaar verweven zijn, brengt De Woudezel tegelijkertijd met deze uitgave over de vier elementen een boek van Paracelsus over Sulfur, mercuur, sal uit.
Deze uitgave omvat twee boeken, die waarschijnlijk beide in 1525/26 zijn ontstaan: De filosofie van de voortbrengselen en vruchten van de vier elementen en De vruchten van de hemel. Het eerste is een soort natuurgeschiedenis van de wereld, inclusief plantensystematiek en kleurenleer gebaseerd op de drie oerkrachten, met uitstapjes in het bovennatuurlijke. 'Systematiek' is uiteraard met een korrel zout te lezen, want systematiek is Paracelsus zijn zaak niet. Het zou een boeiende onderneming zijn om uit de overvloed aan gegevens het eraan ten grondslag liggende systeem naar voren te halen, voor zover dat mogelijk is.
Terwijl dit boek kennelijk snel is neergeschreven en een eindredactie achterwege is gebleven, is het Liber Meteororum (De vruchten van de hemel) beter uitgewerkt, maar aan de andere kant beperkter in zijn reikwijdte: het gaat slechts over één element, de hemel, door anderen meestal vuur genoemd. Het lijkt een soort antwoord op de Meteorologie van Aristoteles, waar volgens Paracelsus niets van klopt. En uiteraard krijgen ook hier de elementalen en het bovennatuurlijke een plaats in het gebeuren, zoals de pennaten die met bliksems naar de mensen schieten.
Info van de uitgever
[De Woudezel, 2014]
De vier elementen
De moeders van de wereld
Paracelsus · alles van deze auteur
€ 45.00
ISBN 9789082176001
